کد مطلب:304462 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:172
دانای به دین و آگاه به امور دنیا را وانهادند
یكی از گونه های تأثیری كه فرد می تواند در جامعه داشته باشد، تأثیر ازطریقِ «رهبری» است. و از آنجا كه هر نهضت اجتماعی و سیاسی، بالضّرورة، تكاملی نیست، و تغییر وضع موجود همیشه به ایجاد وضعی مطلوب و آرمانی نمی انجامد؛ بلكه ممكن است نهضتی «قهقرایی» و به تعبیر دیگر «ارتجاعی» باشد، و وضع موجود را به وضع نامطلوب تر تبدیل كند، می توان گفت كه رهبر یا شایسته و صالح است یا ناشایسته و فاسد. رهبرِ شایسته و صالح كسی است كه مقصدی جز به سامان رساندن اوضاع و احوال اجتماعی و سوق مردم به سوی صلاح و خیر و سعادت و كمال مادّی و معنوی، دنیایی و آخرتی شان نداشته باشد. همچنان كه شعیب پیامبر(ع) فرمود:
إِنْ أُرِیدُ إِلَّا الْإِصْلاَحَ مَا اسْتَطَعْتُ. [1] تا توانم جز راست آوردن كار نخواهم.
و امیرمؤمنان علی(ع)، آن گاه كه با مردم رنگارنگ و دل پریشان و ناهماهنگِ روزگارِ خود سخن می گفت، اشاره كرد:
اَللَّهُمَ اِنَّكَ تَعْلَمُ اَنَّهُ لَمْ یَكُنْ الذَّی كانَ مِنَّا مُنافَسَةً فیِ سُلْطانٍ وَ لاالْتِماسَ شَی ءٍ مِنْ فَضُوُلِ الْحُطام، وَلِكنْ لِنَرُدَّ الْمَعالِمَ مَنْ دِینِكَ، وَ نُظْهِرَ الْاِصلاحَ فیِ بِلادِكَ. فَیَأمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبادِكَ، وَ تُقامَ الْمُعطَّلَةُ مِنْ حُدوُدِكَ. [2] خدایا! تو می دانی آن چه از ما رفت، نه به خاطر رغبت در قدرت بود، و نه از دنیای ناچیز خواستنِ زیادت. بلكه می خواستیم نشانه های دین را به جایی كه بود بنشانیم، و اصلاح را در شهرهایت ظاهر گردانیم. تا بندگان ستمدیده ات را ایمنی فراهم آید، و حدود ضایع مانده ات اجرا گردد.
و در مقابل رهبر فاسد و ناشایسته، كسی است كه جز به اغراض و منافع مادّی و دنیوی خود نیندیشد، و با فریب و تزویر و اغوای مردم، آنان را به سوی مقصدی، كه جز سقوط و تباهی نیست، سوق دهد. بر همین اساس، قرآن كریم نیز امامان و پیشوایان را به دو گروه «اَئمّه هُدی»، یعنی امامان هدایت، و «أئِمّه ضَلال»، یعنی امامان گمراهی، تقسیم كرده است:
وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا. [3] ایشان را پیشوایانی نهادیم كه به فرمان ما راهبری می كنند.
وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَی النَّارِ. [4] آنان را پیشوایانی ساختیم كه به سوی آتش می خوانند.
فاطمه(س) با این تعبیر كه فرمود: كسی را كه دانای به دین و آگاه به امور دنیاست وانهادند، به جامع ترین وصف ها و ویژگیهای رهبر شایسته و به حقّ، اشاره كرد، و صحنه گردانان سقیفه را، ازاین كه جامعه را از تأثیر چنین رهبری كه می توانست هم دنیای مسلمانان را آباد كند، هم زمینه ساز سعادت و خیر آنان در آخرت باشد بی نصیب كرده اند، سرزنش نموده است.
إِنْ أُرِیدُ إِلَّا الْإِصْلاَحَ مَا اسْتَطَعْتُ. [1] تا توانم جز راست آوردن كار نخواهم.
و امیرمؤمنان علی(ع)، آن گاه كه با مردم رنگارنگ و دل پریشان و ناهماهنگِ روزگارِ خود سخن می گفت، اشاره كرد:
اَللَّهُمَ اِنَّكَ تَعْلَمُ اَنَّهُ لَمْ یَكُنْ الذَّی كانَ مِنَّا مُنافَسَةً فیِ سُلْطانٍ وَ لاالْتِماسَ شَی ءٍ مِنْ فَضُوُلِ الْحُطام، وَلِكنْ لِنَرُدَّ الْمَعالِمَ مَنْ دِینِكَ، وَ نُظْهِرَ الْاِصلاحَ فیِ بِلادِكَ. فَیَأمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبادِكَ، وَ تُقامَ الْمُعطَّلَةُ مِنْ حُدوُدِكَ. [2] خدایا! تو می دانی آن چه از ما رفت، نه به خاطر رغبت در قدرت بود، و نه از دنیای ناچیز خواستنِ زیادت. بلكه می خواستیم نشانه های دین را به جایی كه بود بنشانیم، و اصلاح را در شهرهایت ظاهر گردانیم. تا بندگان ستمدیده ات را ایمنی فراهم آید، و حدود ضایع مانده ات اجرا گردد.
و در مقابل رهبر فاسد و ناشایسته، كسی است كه جز به اغراض و منافع مادّی و دنیوی خود نیندیشد، و با فریب و تزویر و اغوای مردم، آنان را به سوی مقصدی، كه جز سقوط و تباهی نیست، سوق دهد. بر همین اساس، قرآن كریم نیز امامان و پیشوایان را به دو گروه «اَئمّه هُدی»، یعنی امامان هدایت، و «أئِمّه ضَلال»، یعنی امامان گمراهی، تقسیم كرده است:
وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا. [3] ایشان را پیشوایانی نهادیم كه به فرمان ما راهبری می كنند.
وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَدْعُونَ إِلَی النَّارِ. [4] آنان را پیشوایانی ساختیم كه به سوی آتش می خوانند.
فاطمه(س) با این تعبیر كه فرمود: كسی را كه دانای به دین و آگاه به امور دنیاست وانهادند، به جامع ترین وصف ها و ویژگیهای رهبر شایسته و به حقّ، اشاره كرد، و صحنه گردانان سقیفه را، ازاین كه جامعه را از تأثیر چنین رهبری كه می توانست هم دنیای مسلمانان را آباد كند، هم زمینه ساز سعادت و خیر آنان در آخرت باشد بی نصیب كرده اند، سرزنش نموده است.
[1] سوره هود، آيه 88.
[2] نهج البلاغه، خطبه 131.
[3] سوره انبياء، آيه 73.
[4] سوره قصص، آيه 41.